W Permie, w niespecjalnie urodziwym budynku, mieści się Teatr Opery i Baletu im. P. I. Czajkowskiego, którego dyrektorem artystycznym jest urodzony w Atenach TEODOR CURRENTZIS. 

Niezwykła, teraz już światowa kariera tego muzyka, którego Guardian nazwał „The conducting equivalent of Glenn Gould and Kurt Cobain”  rozpoczęła się niedługo po studiach dyrygenckich w Sankt Petersburgu, kiedy objął funkcję głównego dyrygenta teatru operowego w Nowosybirsku i tam skonstruował swoją tajną broń: orkiestrę i chór MusicAeterna. Z tym zespołem nagrał w 2008 roku operę Purcella „Dydona i Eneasz”, następnie „Requiem” Mozarta i XIV Symfonię Szostakowicza.

Po tych trzech nagraniach dla wytwórni Alpha został obwołany nową sensacją, upomniał się o niego koncern SONY, a w 2011 Currentzis przeniósł się, wraz z całą MusicAeterna (!) do Permu, miejsca, które podobnie jak Nowosybirsk, z trudem uchodziło za światowy ośrodek życia operowego.

Mediolan, Nowy Jork, pewnie jeszcze Londyn, Wiedeń i Paryż, a w dość wyspecjalizowanym repertuarze, Bayreuth, to są mekki operowego jet-setu. To w La Scali i w Metropolitan Opera zaczynają się wielkie kariery! Ale Perm? Gdzie to w ogóle jest?

Perm jest położony półtora tysiąca kilometrów na wschód od Moskwy, u stóp Uralu, na trasie Kolei Transsyberyjskiej. To od jego nazwy pochodzi określenie ostatniego okresu ery paleozoicznej. Miasto niemałe, bo wraz z przyległościami aglomeracja liczy prawie 2 miliony mieszkańców, raczej mało urodziwe, przemysłowe (zbrojeniówka!), ale i z prężnym uniwersytetem. Bywa tam bardzo ciepło latem i bardzo, bardzo chłodno zimą.

Jeżeli jednak chcecie posłuchać najgorętszego dyrygenta ostatnich lat i jego starannie dobranej, perfekcyjnej orkiestry, musicie pojechać do Permu… Albo polecieć: siedem godzin lotu z Warszawy.

(No dobra, Currentzis czasem koncertuje z Orkiestrą Symfoniczną Sud West Rundfunk, czyli SWR. Do Stuttgartu jednak jest trochę bliżej.)

Pewnie się kilka osób w wytwórni Sony Classical i parę zaproszonych gwiazd opery nieco zdziwiło, że to właśnie na Ural przyjdzie im się wybrać, aby dokonać najbardziej od lat dyskutowanych, podziwianych przez jednych i potępianych przez drugich rejestracji trzech oper Mozarta: Wesela Figara, Cosi Fan Tutte i Don Giovanniego. Currentzis nie miał, zdaje się, ochoty pracować w którymś ze słynnych, światowych studiów i wolał u siebie, w Permie, a okoliczności tych nagrań można i warto zobaczyć tu i tam w Sieci:

Wzbudzić kontrowersje interpretacjami najbardziej znanych oper Mozarta to w drugiej dekadzie XXI wieku nie lada wyczyn, bo niby wszystko już było. Nie czuję się specjalnie kompetentny w kwestii oper Mozarta, więc nie potrafię powiedzieć skąd kontrowersje, poza tym, że w każdym pokoleniu konserwa okopuje się mocno i lubi tylko te interpretacje, które już zna. Ale może są też inne racje, dla których nie wszyscy się zachwycają? Czytałem rodzimą recenzję, w której autor krytykował dobór śpiewaków i polecał nagrania, skądinąd świetne, sprzed 30 lat.

A ja rozumiem zachwyty: to jest Mozart z nieprawdopodobnym wykopem, humorem, ale i liryzmem, kiedy trzeba. (I z fortepiano zamiast klawesynu w recytatywach! Niby drobiazg i wcale nie odkrywczy, ale mnie cieszy.) Currentzis nie robi niczego niezwykłego, nie „odczytuje Mozarta na nowo”, strzepuje tylko trochę kurzu. Ostatni raz takie odkurzanie zafundował bodaj Neville Marriner, nagrywając ścieżkę dźwiękową do „Amadeusza” Miloša Formana. Od tego czasu nagrano mnóstwo fenomenalnych interpretacji Mozarta, ale Currentzisowe błyszczą wśród nich wyjątkowym blaskiem. Są efektowne, nawet efekciarskie. No bo jaka ma być opera? Skromna i stateczna? Zadumana i świadoma nauk pokoleń muzykologów?

• 

• 

• 

Sukces cyklu mozartowskiego mógł rozpocząć wielką, światową karierę Currentzisa jako dyrygenta na największych scenach operowych, tymczasem już w trakcie pracy nad Mozartem MusicAeterna, wraz ze swoim szefem, machnęła „Święto wiosny” Strawińskiego, a potem rewelacyjną, chłodną jak permska zima interpretację „Patetycznej”, VI Symfonii Czajkowskiego.

W roku 2018 Currentzis zaznaczył swoją obecność niezwykłym (podobno) wykonaniem kompletu symfonii LvB na Salzburger Festspiele oraz kolejnym nagraniem dla Sony Music: też Szóstej, też Symfonii, tyle tylko, że Gustawa Mahlera.

Aby wykonać VI Symfonię Mahlera, czy jakikolwiek inny, skomplikowany utwór na orkiestrę, dyrygent musi mieć albo własny pomysł na jej interpetację, albo wielką skromność i szacunek dla partytury oraz świadomość nauk pokoleń muzykologów.

Skromność i szacunek do partytury oraz świadomość nauk pokoleń muzykologów często kończy się w koszu w supermarkecie, w kategorii „CD za 5zł”. Własny pomysł, zwłaszcza na Mahlera (czy Brucknera), to trochę zabawa z granatem… Ale o tym w kolejnym wpisie.

PS. Po koncertach beethovenowskich Currentzisa The Times zamieścił taki artykuł: https://www.thetimes.co.uk/article/move-over-simon-rattle-teodor-currentzis-is-the-maestro-everyones-talking-about-ccgswrtzv

PS 2. Wywiad z TC po polsku na blogu skrzypaczki, która z nim miała okazję pracować:: https://bycmuzykiem.wordpress.com/2016/04/10/teodor-currentzis-wywiad/